Τι είναι οι κορυφές γλυκόζης;

Άρθρο που δημοσιεύτηκε στο: 26 Οκτ 2023
What are glucose peaks?
Όλα ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ

14 Ιουλίου

(Απόσπασμα από το βιβλίο μου "Γλυκόζη: Φίλος και Εχθρός")

Οι κορυφές γλυκόζης είναι μη φυσιολογικές διακυμάνσεις στα επίπεδα γλυκόζης που υποδεικνύουν τη μεταβλητότητα του σακχάρου στο αίμα. Μπορούμε επίσης να τις ονομάσουμε συνεχείς αιχμές του σακχάρου στο αίμα. Aκόμα καλύτερα, επειδή το "κορυφές γλυκόζης" αλλά και το "αιχμές" δεν είναι αντιπροσωπευτικό αυτής της κατάστασης, θα χρησιμοποιώ όπως και στο βιβλίο μου "ΓΛΥΚΟΖΗ φίλος & ΕΧΘΡΟΣ" τον διεθνή όρο peak, ζητώντας συγνώμη από τους λάτρες της ελληνικής γλώσσας, που ασφαλώς ανήκω και εγώ, αλλά κάποιοι διεθνείς όροι και κυρίως στην επιστημονική ορολογία είναι απαραίτητη. 

Τα peak λοιπόν της γλυκόζης  μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στην υγεία μας. Εξαρτώνται από την κατανάλωση όλων των σακχάρων, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που βρίσκονται στα φρούτα και το μέλι, ή ακόμα και σε τρόφιμα που συχνά είναι ανυποψίαστα. Τα σάκχαρα είναι οι «εχθροί» του σώματός μας. Μπορούμε όμως να τα γνωρίσουμε καλύτερα για να τα καταναλώσουμε σωστά, ώστε να διατηρήσουμε τη γλυκαιμική καμπύλη σε χαμηλά επίπεδα, κάτι που είναι απαραίτητο για την υγεία μας.

Τα σάκχαρα είναι παντού. Τρώμε πολλά από αυτά, συχνά χωρίς να το καταλαβαίνουμε, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία μας. Για πολλά χρόνια, πιστεύαμε ότι η μέτρηση του σακχάρου ήταν αρκετή για να μας δείξει τις συνέπειες της γλυκαιμίας στον οργανισμό μας. Σήμερα, όμως, γνωρίζουμε ότι αυτό που επηρεάζει σοβαρά την υγεία μας είναι οι βλάβες που προκαλούνται από τα peak της γλυκόζης. Ανεξάρτητα από το αν κάποιος είναι διαβητικός ή όχι, τα peakς μας βλάπτουν όλους.

Η ξαφνική πείνα και η χρόνια κόπωση είναι μερικά μόνο από τα ήπια και κοινά συμπτώματα. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, περιλαμβάνονται καρδιαγγειακά προβλήματα, διαβήτης, καρκίνος και Αλτσχάιμερ.

Σε αυτό το βιβλίο, θα διερευνήσουμε πολυάριθμες μελέτες από πανεπιστήμια και συμβουλές από επιστήμονες που μελετούν εντατικά τη γλυκαιμία. Θα εξηγήσουμε γιατί τα peak της γλυκόζης και η ασταθής γλυκαιμία είναι επικίνδυνα και πώς να τα ρυθμίσουμε χωρίς να εγκαταλείψουμε την απόλαυση των αγαπημένων μας φαγητών, συμπεριλαμβανομένων των γλυκών και των υδατανθράκων.

Τι ακριβώς πυροδοτεί μια ένα γλυκαιμικό peak; Ας κάνουμε ένα μικρό μάθημα χημείας. Μην ανησυχείτε. Η χημεία είναι το πιο εύκολο μάθημα από όλα, χωρίς εκπλήξεις. Όταν ενώνονται 2 ή περισσότερα μόρια ή ενώσεις σε μια χημική αντίδραση, γνωρίζουμε ακριβώς το αποτέλεσμα και είναι επίσης το πιο συναρπαστικό είναι ότι η χημεία εξηγεί τον κόσμο, τη ζωή, τον έρωτα, την αγάπη μας για τη γλυκόζη, ακόμα και τον θάνατο. Τον λόγο που τα περισσότερα παιδιά σήμερα δεν ξέρουν χημεία, ρωτήστε τον στους καθηγητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Μόνο αυτοί ξέρουν. Ωστόσο, οι μόνοι που δεν φταίνε είναι τα παιδιά.

Λοιπόν, λίγη χημεία. Τα κύτταρά μας, όπως αυτά των φυτών και των ζώων, χρειάζονται ενέργεια για να ζήσουν και η κύρια πηγή αυτής της ενέργειας είναι η γλυκόζη. Λαμβάνουμε γλυκόζη από τα τρόφιμα με τη μορφή 2 υδατανθράκων: το άμυλο και τα σάκχαρα.

Αυτά τα σάκχαρα, τα οποία περιλαμβάνουν γλυκόζη, φρουκτόζη, σακχαρόζη (1 μόριο γλυκόζης + 1 μόριο φρουκτόζης) και λακτόζη (1 μόριο γλυκόζης + 1 μόριο γαλακτόζης), ονομάζονται «ταχέως απορροφούμενοι υδατάνθρακες» ή «απλά σάκχαρα». Τα βρίσκουμε σε πολλά τρόφιμα όπως φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Ωστόσο, τα βρίσκουμε και ως τεχνητά πρόσθετα σε πολλά άλλα τρόφιμα, όπως το ψωμί, τα αναψυκτικά και τα σνακ. Τα βρίσκουμε ακόμη και ως γλυκαντικά και πρέπει να τα προσέχουμε και αυτά.

Τα τρόφιμα που περιέχουν φυσικά σάκχαρα περιέχουν επίσης διαιτητικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και άλλα θρεπτικά συστατικά που επιβραδύνουν την απορρόφηση των σακχάρων και μας κάνουν να νιώθουμε χορτάτοι. Αντίθετα, τα λεγόμενα επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν σχεδιαστεί για να είναι πιο νόστιμα και ελκυστικά για τους καταναλωτές, αλλά έχουν ελάχιστες διαιτητικές ίνες επειδή περιπλέκουν τη διαδικασία παραγωγής, τόσο στη συσκευασία όσο και στην  ψύξη-απόψυξη. Θα έλεγα εδώ ότι τα επεξεργασμένα και υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, φτωχά σε διαιτητικές ίνες και πλούσια σε σάκχαρα, είναι άχρηστες θερμίδες, επικίνδυνα και καθόλου θρεπτικά.

Όταν κάνουμε καμπύλη σακχάρου σε ένα βιοπαθολογικό ιατρείο, μας παίρνουν αίμα όντας νηστικοί (χρόνος 0')  και αμέσως μετά καταναλώνουμε διάλυμα γλυκόζης (που περιέχει 1 γραμμάριο γλυκόζης ανά κιλό βάρους του ατόμου, και όχι 75 γραμμάρια για όλα τα άτομα). Μετά από 60 λεπτά, μας παίρνουν ξανά  αίμα (χρόνος 60') και άλλη μια φορά μετά από 60 λεπτά (χρόνος 120'). Αυτό μας δίνει 3 δείγματα, τα οποία είναι επαρκή για να εξετάσουμε την καμπύλη γλυκόζης ή σακχάρου. Υπάρχουν καμπύλες που μετρούν τα επίπεδα γλυκόζης και στα 30 λεπτά, καθώς και στα 150 και 180 λεπτά, αλλά αυτά γίνονται σε ειδικές περιπτώσεις.

Ο σκοπός της καμπύλης είναι να προσδιορίσει αν είμαστε διαβητικοί, αν βρισκόμαστε σε προδιαβητικό στάδιο ή αν έχουμε φυσιολογικό μεταβολισμό της γλυκόζης.

Όταν πάρουμε τα αποτελέσματα της εξέτασης και κοιτάξουμε την καμπύλη, θα δούμε ότι η υψηλότερη τιμή αντιστοιχεί στο αίμα που λήφθηκε στα 60 λεπτά. Αυτή η τιμή είναι επίσης γνωστή ως peak της γλυκόζης, που σημαίνει η κορυφή, το υψηλότερο σημείο της καμπύλης.

Εδώ, βλέπουμε δύο καμπύλες γλυκόζης. Η μπλε γραμμή δείχνει τις διακυμάνσεις στα επίπεδα γλυκόζης ενός διαβητικού ατόμου, ενώ η πράσινη γραμμή αντιπροσωπεύει ένα μη διαβητικό άτομο. Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις, η γλυκόζη έχει κορυφωθεί, αν και σε διαφορετικούς βαθμούς.

Ένα παράδειγμα της καμπύλης γλυκόζης, όπου σε 60 λεπτά έχουμε το peak (200 mg/dl), και σε 120 λεπτά έχουμε την πτώση της τιμής της γλυκόζης (150 mg/dl).

Σε αυτό το βιβλίο, θα ονομάζουμε peak οποιαδήποτε τιμή γλυκόζης υπερβαίνει το 30% της τιμής νηστείας, την οποία τώρα θα ονομάζουμε τιμή αναφοράς. Yψηλά peak  θα oνομάζουμε την τιμή της γλυκόζης που υπερβαίνει το 60% της τιμής αναφοράς.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Μετράμε τα επίπεδα γλυκόζης σε δύο άτομα που είναι νηστικά. Και τα δύο έχουν τιμή αναφοράς (νηστείας) 100 mg/dl. Δίνουμε στον καθένα ένα μπολ δημητριακά με γάλα, με μερίδες μετρημένες με ακρίβεια γραμμαρίου. Μετά από 60 λεπτά, παίρνουμε νέο δείγμα. Παρατηρούμε ότι το ένα έχει μέτρηση γλυκόζης 130 mg/dl, ενώ το άλλο 160 mg/dl.

Στο πρώτο άτομο, η γλυκόζη έχει κάνει peak (+30% από την τιμή γραμμής βάσης), ενώ στο δεύτερο άτομο, έχει κάνει υψηλό peak  (+60% από την αρχική τιμή). Και οι δύο θα βιώσουν τις συνέπειες αυτών των peak, με το δεύτερο άτομο να βιώνει πολύ χειρότερες συνέπειες. Το γιατί θα το δούμε παρακάτω.

Οι κορυφές της γλυκόζης είναι επιβλαβείς για όλους μας, όχι μόνο για τους διαβητικούς.

Γεράσιμος Τσιώλης, Διδάκτωρ Βιοχημείας
Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, Ιταλία

Μερίδιο: