Γνωστή και ως σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) ή Πολλαπλή Σκλήρυνση, είναι μια χρόνια, αυτοάνοση, φλεγμονώδης και νευροεκφυλιστική νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ). Υπολογίζεται ότι από το 2008, 2,5 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως έχουν προσβληθεί από τη νόσο. Συνήθως αναφέρεται ως ασθένεια νεαρών ενηλίκων, γιατί προσβάλλει κυρίως άτομα ηλικίας μεταξύ 25-35 ετών, με υψηλότερο επιπολασμό στις γυναίκες. Αποτελεί την κύρια αιτία αναπηρίας σήμερα.
Το 2008, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπολόγισε τον παγκόσμιο διάμεσο επιπολασμό της σκλήρυνσης κατά πλάκας σε 30 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα. Ο επιπολασμός ποικίλλει σημαντικά σε διάφορες περιοχές: α) περιοχές με χαμηλό επιπολασμό (περίπου 5 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα στην Κεντρική Ασία), β) περιοχές με υψηλό επιπολασμό (Αυστραλία, Καναδάς, Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρώπη με περισσότερες από 60 περιπτώσεις ανά 100.000 τα άτομα).
Σε παγκόσμια κλίμακα, η μέση ηλικία εμφάνισης της νόσου είναι τα 29 έτη (εύρος: 25ο έως 32ο έτος). Η νόσος εμφανίζεται αρχικά με μια υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα μορφή που χαρακτηρίζεται από απρόβλεπτα οξέα επεισόδια νευρολογικών συμπτωμάτων (υποτροπές), ακολουθούμενα από περιόδους ύφεσης κατά τις οποίες υπάρχει μερική ή πλήρης αποκατάσταση των ελλειμμάτων που προέκυψαν κατά την υποτροπή. Ωστόσο, καθώς η νόσος εξελίσσεται, οδηγεί σε μόνιμες νευρολογικές βλάβες. Περίπου το 75% των ασθενών θα αναπτύξει κλινικά σίγουρη σκλήρυνση κατά πλάκας μέσα σε περίπου 25 χρόνια, που χαρακτηρίζεται από σταδιακή αύξηση της αναπηρίας κατά τη διάρκεια των υποτροπών, ακολουθούμενη από επιδείνωση της αναπηρίας.
ΦΥΣΙΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια φλεγμονώδης διαταραχή στην οποία η αυτοάνοση απόκκριση που στοχεύει τις πρωτεΐνες της μυελίνης στο ΚΝΣ οδηγεί στην καταστροφή του ελύτρου μυελίνης που περιβάλλει τους νευράξονες. Αυτές οι αυτοάνοσες διεργασίες διαμεσολαβούνται από αυτοαντιδραστικά λεμφοκύτταρα που ενεργοποιούνται, πολλαπλασιάζονται και ωριμάζουν στους λεμφαδένες. Στη συνέχεια, αυτά τα λεμφοκύτταρα εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και διασχίζουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, προκαλώντας εντοπισμένη φλεγμονή, απομυελίνωση, γλοίωση και απώλεια νευραξόνων. Αυτές οι παθολογικές αλλαγές, που απεικονίζονται ως βλάβες στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) στην απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (MRI), χρησιμεύουν ως χαρακτηριστικά της νόσου. Η βλάβη των ιστών που προκύπτει από τη φλεγμονή εμφανίζεται στα αρχικά στάδια της νόσου και μπορεί, σε κάποιο βαθμό, να αντισταθμιστεί από ενδογενείς μηχανισμούς επιδιόρθωσης, όπως η επαναμυελίνωση και η αναδιαμόρφωση των νευραξόνων.
Ωστόσο, καθώς η ασθένεια επιδεινώνεται, αυτές οι διαδικασίες αποκατάστασης του ΚΝΣ αρχίζουν να αποτυγχάνουν, οδηγώντας σε προοδευτικό, μη αναστρέψιμο νευροεκφυλισμό και αναπηρία.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Η καταστροφή του περιβλήματος μυελίνης γύρω από τους άξονες στα σημεία της βλάβης μπορεί τελικά να οδηγήσει σε αξονική τομή και να διαταράξει τη νευρική αγωγιμότητα. Τα επαναλαμβανόμενα φλεγμονώδη επεισόδια οδηγούν σε αθροιστική απώλεια νευραξόνων, η οποία σχετίζεται με την εμφάνιση μόνιμης αναπηρίας. Στα αρχικά στάδια της νόσου, υπάρχει επαναμυελίνωση από προγονικά κύτταρα ολιγοδενδροκυττάρων, τα οποία παράγουν μυελίνη, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση της παθολογίας της νόσου. Ωστόσο, καθώς η σκλήρυνση κατά πλάκας εξελίσσεται, η επαναμυελίνωση μειώνεται, πιθανώς λόγω της εξάντλησης ή της ανεπαρκούς παραγωγής των πρόδρομων ολιγοδενδροκυττάρων που μπορούν να ωριμάσουν σε κύτταρα επαναμυελίνωσης. Αυτό το αυξημένο φορτίο της βλάβης οδηγεί σε μόνιμη απώλεια ιστού, όπως αντικατοπτρίζεται στις μαγνητικές τομογραφίες.
Η αθροιστική επίδραση αυτών των νευροεκφυλιστικών αλλαγών είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη ατροφία του εγκεφάλου, κοινό χαρακτηριστικό όλων των μορφών σκλήρυνσης κατά πλάκας. Ο όγκος του εγκεφάλου μειώνεται κατά περίπου 0,5–1,35% ετησίως. Συγκριτικά, αυτό το ποσοστό σε υγιείς ενήλικες είναι περίπου 0,1–0,4%.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν κινητικά προβλήματα όπως προβλήματα βάδισης και ισορροπίας, κόπωση, οπτική νευρίτιδα με συνοδευτικές οπτικές διαταραχές, προβλήματα ουροποιητικού και εντέρου και πόνο. Η πορεία των συμπτωμάτων τυπικά αποτελείται από δύο κύρια στάδια: ξαφνικά επεισόδια έξαρσης που διαρκούν από λίγες ημέρες έως μήνες, που αναφέρονται ως υποτροπές, ακολουθούμενα είτε από βελτίωση στο 85% των περιπτώσεων ή σταδιακή επιδείνωση με την πάροδο του χρόνου χωρίς περιόδους ανάρρωσης στο 10-15% περιπτώσεων ή συνδυασμός αυτών των δύο σεναρίων. Οι υποτροπές είναι συνήθως απρόβλεπτες. Ιογενείς λοιμώξεις όπως το κοινό κρυολόγημα, η γρίπη και η γαστρεντερίτιδα μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση. Το άγχος μπορεί επίσης να προκαλέσει κρίση. Η εγκυμοσύνη μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής, αλλά ο κίνδυνος αυξάνεται μετά τον τοκετό.
ΑΙΤΙΕΣ
Τα αίτια της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι άγνωστα. Πιστεύεται ότι προκύπτει από έναν συνδυασμό περιβαλλοντικών και μολυσματικών παραγόντων, μαζί με γενετικούς. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες, αλλά καμία δεν έχει αποδειχθεί. Η ασθένεια είναι πιο συχνή σε περιοχές μακριά από τον ισημερινό, ιδιαίτερα στη Βόρεια Ευρώπη. Η μειωμένη έκθεση στο ηλιακό φως που οδηγεί σε μειωμένη παραγωγή βιταμίνης D έχει προταθεί ως εξήγηση για αυτήν τη γεωγραφική κατανομή. Θα εξηγήσω τον ρόλο αυτής της απαραίτητης βιταμίνης αργότερα σε αυτό το άρθρο.
ΓΕΝΕΣΙΟΛΟΓΙΑ
Δεν θεωρείται κληρονομική ασθένεια, αλλά μια σειρά από γενετικές παραλλαγές αυξάνουν τον κίνδυνο. Εάν επηρεάζονται και οι δύο γονείς, έχει αποδειχθεί στατιστικά ότι ο κίνδυνος για τα παιδιά τους είναι δέκα φορές μεγαλύτερος από αυτόν του γενικού πληθυσμού. Θα ήταν ακριβέστερο να πούμε ότι ακόμα δεν κατανοούμε πλήρως τους γενετικούς παράγοντες που σχετίζονται με τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Στην περίπτωση των πανομοιότυπων διδύμων, και τα δύο αδέρφια επηρεάζονται στο 30% των περιπτώσεων, ενώ σε μη πανομοιότυπα δίδυμα, αυτό συμβαίνει στο 5% των περιπτώσεων. Συγκεκριμένα γονίδια που σχετίζονται με τη σκλήρυνση κατά πλάκας περιλαμβάνουν παραλλαγές στο αντιγόνο HLA των λευκών αιμοσφαιρίων. Αυτή η περιοχή HLA έχει επίσης εμπλακεί σε άλλες αυτοάνοσες ασθένειες όπως ο διαβήτης τύπου 1 και ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος. Συνολικά, έχει υπολογιστεί ότι οι αλλαγές HLA ευθύνονται για το 20 έως 60% της γενετικής προδιάθεσης. Οι σύγχρονες γενετικές μέθοδοι, όπως οι μελέτες συσχέτισης ολόκληρου του γονιδιώματος, έχουν εντοπίσει 12 επιπλέον γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο πολλαπλής σκλήρυνσης. Ακόμη και μικροοργανισμοί έχουν ενοχοποιηθεί ως αιτία της σκλήρυνσης κατά πλάκας, καθώς και ιοί όπως ο ιός Epstein-Barr, γνωστός ως ιός λοιμώδους μονοπυρήνωσης.
ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Το κάπνισμα, καθώς και το άγχος, είναι επίσης παράγοντες κινδύνου. Συνθήκες εργασίας, τοξίνες, πρόσληψη ορμονών και σίγουρα ΚΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Δεν υπάρχει γνωστή θεραπεία. Διάφορες μέθοδοι θεραπείας στοχεύουν στην αποκατάσταση της λειτουργίας μετά από ένα επεισόδιο και στην πρόληψη νέων επεισοδίων και αναπηρίας. Όπως κάθε ιατρική θεραπεία, τα φάρμακα που χορηγούνται σε άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας έχουν αρκετές παρενέργειες. Για αυτούς τους λόγους, πολλοί ασθενείς στρέφονται σε εναλλακτικές θεραπείες.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, πολλά άτομα που πάσχουν από σκλήρυνση κατά πλάκας και δεδομένου ότι δεν παρατηρούν καμία θεραπεία για τη νόσο (οι θεραπείες συχνά αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα και συχνά είναι ανεπιτυχείς), στρέφουν την προσοχή και τις ελπίδες τους σε εναλλακτικές θεραπείες. Εδώ, θα διηγηθώ ένα περιστατικό που μου συνέβη πρόσφατα. Προσκλήθηκα να μιλήσω με το διοικητικό συμβούλιο του Συλλόγου Ασθενών με Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Η συνάντηση έγινε στα γραφεία του συλλόγου, που βρίσκονται στο παλιό αεροδρόμιο (Χασάνι), όπου κάποτε βρισκόταν η αμερικανική βάση στο Ελληνικό. Τους μίλησα για το Ganoderma, γνωστό διεθνώς ως Reishi, και πώς μπορεί να τους βοηθήσει ως συμπλήρωμα διατροφής. Τους παρέπεμψα και στη διεθνή βιβλιογραφία για το θέμα. Επιπλέον, τόνισα πώς ένας συνδυασμός γανόδερμα, βιταμίνης D και ωμέγα-3 θα ήταν εξαιρετικά ωφέλιμος. Όταν τελείωσα, μια κυρία μου είπε ότι οι γιατροί τους επιτρέπουν τη χρήση «βοτάνων», αρκεί αυτά "να μη παρεμβαίνουν στη βιοχημεία του σώματος». Μένοντας εμβρόντητος εξήγησα ότι ο,τιδήποτε καταναλώνει ένας άνθρωπος, ακόμα και μια γουλιά νερό, μια μικρή μπουκιά ψωμί, ή μια κουταλιά του γλυκού γάλα, αυτό θα παρέμβει στη βιοχημεία του σώματος. Τα ένζυμα θα συμμετέχουν στη διάσπασή του, τα θρεπτικά συστατικά αυτού του οτιδήποτε θα εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος και τα υπόλοιπα θα αποβληθούν μέσω του πεπτικού σωλήνα, μεταξύ άλλων διεργασιών. Τους είπα επίσης ότι όταν ρωτάμε κάποιον για ένα θέμα, υπάρχουν δύο πιθανότητες: να γνωρίζει για τι πράγμα μιλάμε ή να μη γνωρίζει. Όσοι δεν ξέρουν καλά θα κάνουν να πουν «δεν ξέρω!». Όπως λέω σε όλες μου τις διαλέξεις, και έχω δώσει πολλές σε διάφορα μέρη της Ελλάδας για τις φαρμακολογικές ιδιότητες του Reishi (Γανόδερμα), για το οποίο έχω γράψει το βιβλίο "Ganoderma the Miraculous", www.ganodermathemiraculous.com , δεν υπάρχει τίποτα πιο ηθικό και αξιοθαύμαστο από το να πεις «Εγώ αυτό δεν το ξέρω». Κάνοντας αυτό, ανοίγει κανείς την πόρτα στη γνώση και έχει την ευκαιρία να μάθει ό,τι ήταν προηγουμένως άγνωστο. Δεν είμαι απολύτως σίγουρος αν η πρόταση της προαναφερθείσας κυρίας έγινε από πραγματικό γιατρό, αλλά αν ήταν, το θεωρώ απλώς απαράδεκτο. Εκατοντάδες χιλιάδες έγκριτοι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο διεξάγουν σοβαρές μελέτες και πολλά πανεπιστήμια διεξάγουν έρευνες για τους προγόνους των φαρμακευτικών προϊόντων, που είναι βότανα.
Αυτά τα βότανα έχουν εξελιχθεί σε φάρμακα. Δισεκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν διάφορες εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας, συχνά με σημαντικά αποτελέσματα. Φυσικά, αυτό είναι «δυσάρεστο» για τη φαρμακοβιομηχανία, αλλά δεν θα εμβαθύνουμε τώρα σε αυτή τη θλίψη. Θέλω να τονίσω ότι οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται και να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν ελεύθερα. Έχουν λόγο, ειδικά ως ασθενείς πρέεπι να έχουν επιλογή στη θεραπεία που θα ακολουθήσουν. Το γανόδερμα θα τους βοηθήσει, και θα το δουν πολύ σύντομα, με επιστημονικά στοιχεία. Το Ganoderma περιέχει μια πληθώρα συστατικών, από οργανικό γερμάνιο με τη μέγιστη οξυγόνωση των νευρικών κυττάρων έως τριτερπενοειδή που διεγείρουν τα ολιγοδενδροκύτταρα στην παραγωγή μυελίνης για επαναμυελίνωση.
Σημαντικό ρόλο στη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας παίζει και η βιταμίνη D, η οποία είναι άφθονη στο Ganoderma. Ερευνητές από το Κέντρο Επιδιόρθωσης Μυελίνης της Εταιρείας Πολλαπλής Σκλήρυνσης του Κέιμπριτζ, καθώς και πολλοί άλλοι σε διάφορες πανεπιστημιακές κλινικές (διαβάστε περισσότερα σχετικά με το θέμα), παρατήρησαν ότι οι υποδοχείς της βιταμίνης D συνδέονται με μια πρωτεΐνη που ονομάζεται γάμμα υποδοχέας RXR, γνωστή για τη συμμετοχή της σε επιδιόρθωση μυελίνης. Με την προσθήκη βιταμίνης D στα βλαστοκύτταρα του εγκεφάλου όπου υπήρχαν πρωτεΐνες RXR, παρατηρήθηκε ότι ο ρυθμός παραγωγής ολιγοδενδροκυττάρων, υπεύθυνος για την επαναμυελίνωση των κατεστραμμένων νευραξόνων στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στο νωτιαίο μυελό, αυξήθηκε σημαντικά.
Μια άλλη μελέτη που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins επιβεβαιώνει ότι η βιταμίνη D μπορεί είτε να αποτρέψει είτε να ανακουφίσει τα συμπτώματα των νευροεκφυλιστικών ασθενειών. Αυτή η έρευνα βασίστηκε στην παρατήρηση ότι χώρες με ελάχιστο ηλιακό φως και, κατά συνέπεια, ανεπάρκεια σε βιταμίνη D, έχουν επίσης αυξημένα περιστατικά σκλήρυνσης κατά πλάκας. Ωστόσο, το γεγονός ότι η χώρα μας δέχεται άφθονο ηλιακό φως όλο το χρόνο δεν μας καθησυχάζει. Σε μια μελέτη που πραγματοποίησα με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (Μάρτιος - Μάιος 2016), μετρήσαμε τα επίπεδα βιταμίνης D σε 26 εθελοντές. Μεταξύ των 26 δειγμάτων, τα 18 είχαν πολύ χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, τα 5 είχαν χαμηλά επίπεδα και μόνο τα 3 είχαν επίπεδα που πλησίαζαν τα φυσιολογικά όρια.
Επομένως, στη χώρα μας, μια σημαντική μερίδα του πληθυσμού έχει πολύ χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Πρώτον, για να παράγουμε βιταμίνη D στο σώμα μας, η έκθεση στο ηλιακό φως είναι απαραίτητη. Δεκαπέντε έως είκοσι λεπτά την ημέρα αρκούν για να ικανοποιηθεί αυτή η απαίτηση. Το καλοκαίρι στη χώρα μας αυτό είναι εφικτό, αν και όχι χωρίς τους γνωστούς κινδύνους που μπορεί να απειλήσουν την υγεία μας (π.χ. κακόηθες μελάνωμα λόγω υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο). Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, πολλοί άνθρωποι το παραμελούν αυτό. Και εδώ να τονίσουμε ότι στη φύση δεν υπάρχει βιταμίνη D σε καμία τροφή, αλλά μόνον η D3, η οποία θα μετατραπεί σε βιταμίνη D με την ηλιακή ακτινοβολία. Έτσι αν δεν φάμε D3, δεν έχουμε D. Kαι επειδή η χοληκαλσιφερόλη ή αλλοιώς D3 υπάρχει σε ψάρια και στο κρόκο των αυγών κυρίως, δεν είναι εύκολο να φάμε 12-14 μερίδες εβδομαδιαίως, και άρα καθίσταται ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ένα συμπλήρωμα διατροφής με βιταμίνη D.
Να αναφέρω επίσης ότι μετά τις αρχικές εργαστηριακές μετρήσεις των 26 εθελοντών (όλες γυναίκες), τους δόθηκε ειδική διατροφή με βάση τα μανιτάρια, τα οποία είναι γνωστό ότι περιέχουν μεγάλες ποσότητες βιταμίνης D. Μετά από 2 μήνες, αύξηση των επιπέδων βιταμίνης D στον ορό των εθελοντών παρατηρήθηκε, από 18% έως 82%. ***
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗ D
Η βιταμίνη D είναι μια στεροειδής ορμόνη που παίζει καθοριστικό ρόλο στην εντερική απορρόφηση του ασβεστίου και στη ρύθμιση της ομοιόστασης ασβεστίου-φωσφόρου. Βοηθά στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων ασβεστίου και φωσφόρου μέσα στο σώμα. Ο ρόλος της επεκτείνεται στον σχηματισμό και τη διατήρηση γερών και υγιών οστών, καθώς και στην υποστήριξη της νευρομυϊκής λειτουργίας. Επιπλέον, έχει σημαντικές επιπτώσεις σε όλα σχεδόν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Η ανεπάρκεια βιταμίνης D έχει συνδεθεί με ένα ευρύ φάσμα ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων, της υπέρτασης, του διαβήτη και του καρκίνου.
Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που συντίθεται στο δέρμα κατά την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Ωστόσο, η έκθεση στον ήλιο μπορεί να επηρεαστεί από παράγοντες όπως η εποχή, η ώρα της ημέρας, η γεωγραφική θέση, ο τύπος δέρματος, η χρήση αντηλιακού και η ηλικία. Λιγότερο από το 10% της βιταμίνης D μας προέρχεται από διατροφικές πηγές, κυρίως όταν συμπληρώνεται μέσω συμπληρωμάτων διατροφής.
Ορισμένα τρόφιμα είναι πλούσια σε βιταμίνη D, όπως ο σολομός, το σκουμπρί, η ρέγγα, οι σαρδέλες και ο τόνος, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, οι κρόκοι αυγών, το μοσχαρίσιο συκώτι και κυρίως τα μανιτάρια. Αξίζει να σημειωθεί ότι μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η λήψη βιταμίνης D με χυμό πορτοκαλιού θα μπορούσε να οδηγήσει σε έως και πέντε φορές υψηλότερα επίπεδα ορού σε σύγκριση με τη λήψη με γάλα.
Η καθημερινή έκθεση στο φως του ήλιου για λίγα λεπτά μπορεί να καλύψει τις ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού σε βιταμίνη D. Η έκθεση για 15-20 λεπτά στον ήλιο μεταξύ 10 π.μ. και 2 μ.μ., χωρίς αντηλιακό, τρεις φορές την εβδομάδα, είναι επαρκής για να παρέχει στον οργανισμό μας την απαραίτητη βιταμίνη D. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το σώμα μπορεί να παράγει 10.000 έως 20.000 διεθνείς μονάδες (IU) βιταμίνης D. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι δεν εκτίθενται επαρκώς στον ήλιο κατά τους χειμερινούς μήνες.
Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να μετρηθούν τα επίπεδα βιταμίνης D στο σώμα, μέσω μιας δοκιμής που ονομάζεται ολική βιταμίνη D [25(OH)D], για την πρόληψη προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την ανεπάρκεια. Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D μπορεί να προκύψουν από ανεπαρκή ηλιακή ακτινοβολία, διατροφική ανεπάρκεια, κακή απορρόφηση βιταμινών ή διαταραχές στον μεταβολισμό των στερολών στο ήπαρ. Δεν συνιστάται η μέτρηση των επιπέδων 1,25-διυδροξυβιταμίνης D για την ανίχνευση ανεπάρκειας βιταμίνης D, καθώς αυτά τα επίπεδα μπορεί να είναι παραπλανητικά φυσιολογικά σε άτομα με σημαντική ανεπάρκεια βιταμίνης.
Η παχυσαρκία, μεταξύ άλλων σοβαρών προβλημάτων υγείας, έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί ανεπάρκεια βιταμίνης D. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι κάθε 10% αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) οδηγεί σε περαιτέρω μείωση κατά 4% της διαθέσιμης βιταμίνης D στο σώμα.
Τα άτομα που πρέπει να υποβληθούν σε έλεγχο επιπέδου βιταμίνης D περιλαμβάνουν άτομα με υποψία ανεπάρκειας (π.χ. άτομα με επίμονο, μη ειδικό μυοσκελετικό πόνο, ραχίτιδα, οστεομαλακία, οστεοπόρωση, χρόνια νεφρική νόσο, ηπατική ανεπάρκεια, σύνδρομα δυσαπορρόφησης, υπερπαραθυρεοειδισμό). Επιπρόσθετα, έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες, ηλικιωμένοι ενήλικες με ιστορικό μη τραυματικών καταγμάτων, παχύσαρκα άτομα, άτομα που μένουν στο σπίτι και βρέφη που θηλάζουν από μητέρες με ανεπάρκεια βιταμίνης D θα πρέπει να ελέγχονται. Επίσης, άτομα που λαμβάνουν φάρμακα που σχετίζονται με μειωμένα επίπεδα βιταμίνης D, όπως αντιεπιληπτικά, γλυκοκορτικοειδή, αντιμυκητιακά και χολεστυραμίνη, καθώς και ΟΛΟΙ οι ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας.
Φυσιολογικές τιμές βιταμίνης D σε ng/ml
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ εύρος τιμών
Ανεπάρκεια < 11,0 Ανεπάρκεια 11,0 – 29,0 Επάρκεια 30,0 – 100 Τοξικότητα > 100
Γεράσιμος Τσιώλης, Διδάκτωρ Βιοχημείας
Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, Ιταλία
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
** Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, έχει παρατηρηθεί ότι το 33% των ατόμων που ελέγχθηκαν στα εργαστήρια Quest Diagnostics στις ΗΠΑ είχαν ανεπάρκεια βιταμίνης D, ενώ το 60% είχε είτε ελλιπή είτε κατώτερα επίπεδα. Στη χώρα μας, παρά την άφθονη ηλιοφάνεια για 300 ημέρες το χρόνο, η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών και πολλοί άνδρες έχουν ανεπάρκεια βιταμίνης D.
***Στοιχεία από μελέτη που διεξήχθη από τα ιατρικά εργαστήρια «In Vitro», σε συνεργασία με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
